Στο γραφείο του, αυτό του υποψηφίου βουλευτή Α΄Αθήνας, όχι αυτό του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, βλέπω δυο μεγάλες φωτογραφίες του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή στον τοίχο. Ενα λεύκωμα με έργα του Γκέρχαρτ Ρίχτερ μπροστά του, αλλά όχι, το σημαντικό, αυτό που κάτι σημαίνει και που έγινε υλικό εργασίας από την ομάδα του Κυριάκου Πιερρακάκη είναι το αρχείο του Κωνσταντίνου Καραμανλή και συγκεκριμένα η δράση του ως υπουργός Δημοσίων Έργων.

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης κατεβαίνει στην Α Αθήνας -απαντά γιατί όχι στο Επικρατείας- εξηγεί ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα εκκρεμοτήτων και δεν μπορεί να κυβερνηθεί με όρους φαρσέρ. Περιγράφει την ψηφιακή μετεξέλιξη της Ελλάδας και τι απομένει να γίνει για να φτάσουμε να είναι 99% ψηφιακό το ελληνικό κράτος, μιλά για τους δυο μεγάλους μύθους που αντιμετωπίζει, το βιβλίο που γράφει και κυρίως γιατί οι εκλογές της 21^ης Μαΐου έχουν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σε ατυχήματα.

Στην τελευταία μας συνέντευξη, Μάη του 2020, είχατε δίπλα σας το βιβλίο του Φρανκ Σνόουντεν «Επιδημία και Κοινωνία». Θυμάμαι ότι μετά τη συνέντευξη μας μάλιστα, το βιβλίο μεταφράστηκε στα ελληνικά. Τώρα τι υπάρχει στο γραφείο του υποψηφίου βουλευτή Α΄Αθήνας;

Αρκετά βιβλία, όπως το νέο βιβλίο του Χρήστου Χωμενίδη. Αλλά βλέπω ότι το βλέμμα σου έχει πέσει στο αρχείο του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Με τους συνεργάτες μου, ένα από τα κομμάτια της προετοιμασίας που κάναμε υπό την επίβλεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη πριν από τις εκλογές του 2019 είχε να κάνει με το να είμαστε όλοι υποχρεωμένοι να έχουμε κοινά αναγνώσματα στην ομάδα εργασίας. Σχεδόν όλα τα αναγνώσματα ήταν πάνω στα ψηφιακά. Αλλά όχι όλα.

Υποθέτω ότι τη λίστα αυτών των βιβλίων την καταρτίσατε εσείς.

Σωστά. Ανάμεσα σε αυτά υπήρχε και ένα μη τεχνικό ανάγνωσμα που ήταν η δράση του Κωνσταντίνου Καραμανλή τα χρόνια της υπουργικής του θητείας στα μεγάλα έργα. Την περίοδο 1952 -1955.

Για ποιο λόγο;

Για την έννοια της εφικτότητας. Τι μπορεί να επιτευχθεί από μια καλή ομάδα μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα στο χώρο των φυσικών υποδομών, σε πολύ δύσκολα χρόνια. Η απάντηση ήταν αν αυτό μπορεί να γίνει με όρους του 1952, πόσο μάλλον μπορεί να επιτευχθεί κάτι που αφορά ψηφιακές υποδομές με όρους του 2020.

Ωραία ιστορία.

Έγινε το βασικό μη τεχνοκρατικό ανάγνωσμα που είχε η ομάδα μου. Μετά τις εκλογές, συνάντησα τον Πέτρο Μολυβιάτη και του ζήτησα να μου δώσει όλο το αρχείο, γιατί εμείς είχαμε βρει μόνο μερικά αποσπάσματα. Πριν είχα βρει κάποια αποσπάσματα από τα βιβλία του Τάκη Λαμπρία, τα οποία είχα δώσει στους συνεργάτες μου για να διαβάσουμε. Όλο το κομμάτι αυτό δόθηκε υπογραμμισμένο από εμένα. Μοιράστηκε σε όλη την πολιτική ηγεσία του υπουργείου και είπα «θα διδαχθούμε και θα εμπνευστούμε από εδώ».

Υπογραμμισμένο, μάλιστα. Αλήθεια ποια ήταν τα συμπεράσματα;

Ήταν εντυπωσιακό. Ξέρετε ότι από όλη τη θητεία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, στο τέλος της ημέρας θυμόμαστε δυο τρεις θεμελιώδεις στιγμές του. Το τραμ και την ευρύτερη πολιτική της αντιπαροχής που συνδέθηκε πολύ με το πρόσωπό του αν και ήταν ευρύτερη στρατηγική της περιόδου εκείνης, την οικονομική ανάπτυξη, την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, την είσοδο στην ΕΟΚ. Αλλά υπάρχουν πάρα πολλές άλλες σκηνές που έχουν να κάνουν με μια σειρά σχεδίων που ξεκίνησαν τότε και δεν το ξέραμε.

Όπως;

Θα σας διαβάσω ένα απόσπασμα. «Όταν ξεκινάει και φτιάχνει το νέο υπουργείο, εντάσσει κατά προτεραιότητα την αναμόρφωση του συστήματος τεχνικών υπηρεσιών που είχαν ήταν διάσπαρτες στα διάφορα υπουργεία. Για το ασυντόνιστο των ενεργειών τους, τα πολλαπλά λειτουργικά έξοδα, την έλλειψη προσωπικού, την σπατάλη.» Υπήρχε ένα πολύ ενδιαφέρον μάθημα για εμάς στο κομμάτι που αφορούσε τις διάσπαρτες ψηφιακές υπηρεσίες. Όλο αυτό είναι μία πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση για το πώς στο ελληνικό κράτος υπάρχουν πολλές ιστορίες επιτυχίας από τις οποίες μπορείς να εμπνευστείς και να τις προσαρμόσεις σε ένα βαθμό στα συμφραζόμενα του σήμερα. Η πιο πρόσφατή αναλογία με αυτό που προσπαθήσαμε να κάνουμε εμείς, ήταν η δημιουργία των ΚΕΠ. Ήταν μια ιστορία διοικητικής μεταρρύθμισης που δεν ολοκλήρωσε βέβαια ποτέ στο 100% το ιδρυτικό της όραμα, δεν έγινε το μόνο γκισέ της ιστορίας όπως ήταν η αρχική της σύλληψη αλλά ο κόσμος τα αγκάλιασε.

Άρα η σύλληψη του gov.gr ήταν να ολοκληρώσει με σημερινά δεδομένα το όραμα των ΚΕΠ;

Ήταν να ολοκληρώσουμε με ψηφιακό τρόπο την ιδέα ότι το κράτος είναι ένα και ως ένα πρέπει να λειτουργεί. Αυτό έχει να κάνει και με την διάσταση του τι σημαίνει κρατική κυριαρχία. Όταν μιλάμε για εθνική κυριαρχία σκεφτόμαστε την εξωτερική διάσταση, την αυτονομία από εξωτερικές επιρροές. Υπάρχει όμως και μια εσωτερική διάσταση που έχει να κάνει με ένα κράτος πολύ διάσπαρτο, όπου είναι κάνει εξαιρετικά δύσκολο να φτάσει μια εντολή από πάνω προς τα κάτω. Δεν έχεις ένα έξυπνο κράτος απέναντί σου.

Δεν ξέρω αν το «έξυπνο» είναι η σωστή λέξη.

Είναι η πιο ευγενική διατύπωση. Μπορείς να το χαρακτηρίσεις από μη έξυπνο ως ανάλγητο. Περιμένεις από ένα θεσμό να…

Τι περιμένεις; Να δείξει ευαισθησία ο θεσμός;

Η απάντηση είναι ότι οι θεσμοί μπορούν να σχεδιαστούν ώστε να δείχνουν κατανόηση  και λειτουργικότητα απέναντί στο πρόβλημά σου.

Το όραμα των ΚΕΠ δεν ολοκληρώθηκε, λέτε. Το δικό σας όραμα πόσο προχώρησε αυτή την τετραετία σε σχέση με τον προγραμματισμό σας;

Εξαρχής είχαμε πει ότι είναι μια διαδικασία δύο θητειών. Οφείλω να πω ότι αυτή ήταν και η συμβουλή που είχαμε λάβει από τον κύριο Ιλβες, τον Εσθονό πρώην πρόεδρο. Όταν του παρουσιάσαμε το πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού, είπε θέλετε ένα συν επτά χρόνια για να κουνήσετε όλη την βελόνα.

Τι είναι το ένα συν εφτά;

Τον πρώτο χρόνο θα κάνετε νομοθεσία και από τον δεύτερο χρόνο κώδικα, μας είπε. Πρόσθεσε ότι αν μπορέσουμε να κάνουμε πλατφόρμες μέσα στον πρώτο χρόνο θα είμαστε πραγματικά πολύ δυνατοί. Και το καταφέραμε αυτό.

Ναι, αλλά με επιταχυντή την πανδημία.

Υπάρχει μια διάσταση αλήθειας και μια διάσταση μύθου σε αυτό. Ο μύθος είναι ότι όλα αυτά έγιναν εξαιτίας της πανδημίας, κάτι που δεν ισχύει σε καμία περίπτωση. Αρκεί κανείς να ανατρέξει στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη τον Ιούλιο του 2019. Θα δει ότι έγινε ακριβώς όσα είπαμε. Για εμένα, η επίδραση της πανδημίας είναι σε τρία επίπεδα. Το ένα είναι ότι πιθανές αντιδράσεις δεν τις είδαμε να συμβαίνουν σε κάποια πράγματα, επειδή το κράτος έπρεπε να συνεχίσει να λειτουργεί, όπως λειτουργούσαν και οι επιχειρήσεις.

Και έτσι δεν είχαμε αντιδράσεις από τους δημοσίους υπαλλήλους. 

Το δεύτερο είναι ότι οι πολίτες, ειδικά σε καθεστώς καραντίνας, έπρεπε να αλληλοεπιδρούν με ένα κράτος που έπρεπε να συνεχίσει να λειτουργεί. Άρα, ορισμένα πράγματα που ενδεχομένως να είχαμε μια τάση να χρησιμοποιήσουν την φυσική  εκδοχή του κράτους, αναγκαστικά πέρασαν στην ψηφιακή εκδοχή. Και ο τρίτος και πιο θεμελιώδης λόγος είναι το Ταμείο Ανάκαμψης. Όταν ξεκινούσαμε την άσκηση για το ποια ήταν τα αναγκαία έργα για να μπορέσουμε να πετύχουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας, συνειδητοποιήσαμε ότι τα χρήματα που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν ένα κλάσμα των χρημάτων που χρειαζόμασταν για να πετύχουμε τη μετάβαση. Ήταν κάτω από ένα δισεκατομμύριο το προηγούμενο ΕΣΠΑ.

Εσείς πόσο είχατε κοστολογήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας;

Γύρω στα τέσσερα δισεκατομμύρια. Άρα μας έλειπαν περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια και αυτά για τις απολύτως απαραίτητες ψηφιακές ανάγκες των υπουργείων τις οποίες είχαμε χαρτογραφήσει ήδη από τις αρχές του 2020. Ξέραμε ότι θα ερχόταν ένα νέο ΕΣΠΑ, όμως και αυτό θα ήταν στο ύψος του προηγούμενου. Και εκεί ήρθε το Ταμείο Ανάκαμψης ως μάνα εξ’ ουρανού. Κάνοντας πάλι μια αναλογία με την δεκαετία του ’50 μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι σαν σχέδιο Μάρσαλ για τις ψηφιακές και πράσινες υπηρεσίες.

Σε ποιο ποσό έχουμε φτάσει δηλαδή;

Είναι ακόμα δυναμικό. Αλλά αυτό που θα πω είναι ότι στην πραγματικότητα μπορούμε να καλύψουμε όχι απλώς το φάσμα των αναγκαίων έργων, αλλά μπαίνουμε και στα επιθυμητά έργα που αφορούν το κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης. Θέματα που αλληλεπιδρούν με το αύριο και όχι με το χθες.

«Και αν δεν το έκανε ο Πιερρακάκης, θα το έκανε άλλος, ήταν η στιγμή να γίνει» λένε κάποιοι. Το έχετε ακούσει φαντάζομαι;

Ναι. Έζησα κάτι ανάλογο και στη Βουλή μια φορά. Είχαμε φέρει μια διάταξη που αφορούσε την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών του ΕΟΠΥΥ που αφορούν στις εργοθεραπείες, λογοθεραπείεςκαι ψυχοθεραπείες παιδιών που έχουν αναπτυξιακές διαταραχές και οι γονείς παίρνουν μια αποζημίωση για τη θεραπεία τους. Φέραμε λοιπόν μια τέτοια υπηρεσία και την παρουσιάσαμε και ένα στέλεχος της αντιπολίτευσης σηκώθηκε και είπε «θέλετε να σας πούμε και μπράβο για αυτό που κάνατε; Έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια». Και απάντησα ότι έχει απόλυτο δίκιο. Έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια. Και η διάταξη δεν συνοδεύεται με διάθεση για μπράβο, αλλά με τη συγνώμη της εκκρεμότητας. Αλλά θα προσέθετα ότι κάποιοι τα έκαναν και κάποιοι όχι, κάποιοι τα σκέφτηκαν και κάποιοι όχι, κάποιοι τα έβαλαν προτεραιότητα και κάποιοι όχι. Και αυτό η ιστορία επίσης θα το καταγράψει.

Το πρόγραμμά που είχατε σχεδιάσει ένα χρόνο πριν τις εκλογές του 2019 εφαρμόστηκε αυτούσιο;

Άλλαξε πάρα πολύ. «Να είσαι πλήρως προετοιμασμένος με ένα σχέδιο αλλά και να έχεις την πλήρη συνείδηση ότι το σχέδιό σου θα αλλάξει άρδην, ανά πάσα στιγμή», έλεγε ο Κλαούσεβιτς. Τα γεγονότα είναι σαν ένα κύμα που έρχεται μπροστά σου. Είτε το κύμα σε καβαλά, είτε το καβαλάς εσύ. Οπότε εκεί κρίνεται το κατά πόσο ο σχεδιασμός σου, η ομάδα σου, τα αντανακλαστικά σου, θα σε κάνουν να καβαλήσεις εσύ το κύμα αντί για το ανάποδο.

Έρχεται λοιπόν ο κορωνοϊός, μπαίνει στη ζωή μας το gov.gr, οι ψηφιακές υπηρεσίες και αρχίζουν όλοι ξαφνικά να μιλάνε για τον Πιερρακάκη. «Έχετε κατεβάσει το app του Πιερρακάκη;» θυμάμαι να ρωτούν. Άλλος πολιτικός που κατεβαίνει στις εκλογές και διεκδικεί σταυρό θα σκότωνε για να το έχει αυτό…

Θυμάμαι ότι ένα χιουμοριστικό site έγραψε ότι απαντούσα προσωπικά σε όλα τα μηνύματα του 13033 και ότι έκανα εισαγωγή στο νοσοκομείο με υπερκόπωση. Το ακόμα πιο αστείο είναι ότι συγγενικό μου πρόσωπο το διάβασε και πήρε πανικόβλητο να μάθει αν ισχύει.

Γιατί ως τώρα δίνατε σπάνια πολιτικές συνεντεύξεις;

Θεωρώ ότι κάποιος που επιλέγεται να κάνει μια δουλειά ως εξωκοινοβουλευτικός υπουργός, έχει πολλαπλάσια ευθύνη απέναντι στον πρωθυπουργό για να τον βγάλει ασπροπρόσωπο. Επελέγην από τον Κυριάκο Μητσοτάκη να κάνω μια πολύ συγκεκριμένη δουλειά και ήθελα να συμβάλω να ολοκληρωθεί ακόμα καλύτερα από ότι είχαμε σχεδιάσει. Ο Πρωθυπουργός στην πραγματικότητα πήρε ένα ρίσκο επιλέγοντας ένα νέο πληροφορικό 36 ετών που ήταν τότε εκτός πολιτικής για να αναλάβει ένα νεοσύστατο υπουργείο. Στην ορκομωσία του 2019 στο Προεδρικό Μέγαρο ο Πρωθυπουργός μου είπε αμέσως μετά: «βγάλε με ασπροπρόσωπο». Δεν ξέρω αν το θυμάται, αλλά εγώ σίγουρα το θυμόμουν σε κάθε μεταγενέστερο βήμα και προσπάθησα να τιμήσω την επιλογή και το ρίσκο που πήρε. Υπάρχει μια δεύτερη διάσταση που έχει να κάνει με το πως διαβάζουμε η ομάδα μου και εγώ τα πολιτικά ρεύματα στην ελληνική κοινωνία. Ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στο πολιτικό σύστημα γιατί η λέξη «θα» υπερτερεί της λέξης «να». Είναι γιατί έχουμε υπερβολική κουλτούρα λόγου και λιγότερη κουλτούρα αποτελεσμάτων. Αισθάνθηκα ότι η υπερβολική πολιτική ρητορική θα απομείωνε την αξία του έργου που έχουμε κάνει, της δουλειάς μας.

Είχε ακουστεί ότι θα είστε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας. Τελικά διεκδικείται τον σταυρό στην Α’ Αθήνας.

Εξαρχής το συζητήσαμε με τον πρωθυπουργό και του εξέφρασα την επιθυμία να εκτεθώ στον σταυρό, κάτι που ο ίδιος έκανε δεκτό. Το θεωρώ πολύ ευεργετικό και ουσιαστικό αυτό διότι δεν πιστεύω στην διάκριση πολιτικού από τεχνοκράτη. Θεωρώ ότι αυτή είναι μια αναχρονιστική διάκριση, απολύτως εκτός εποχής.

Θα το έλεγε κανείς ως και σοκαριστικό αυτό, στον εκσυγχρονιστικό χώρο.

Πρώτον, αν είσαι υπουργός είσαι πολιτικός. Τελεία. Παύλα. Παράγραφος. Ασκείς πολιτική. Από εκεί και πέρα με δεδομένη την τελευταία αύξηση της πολυπλοκότητας σε όλους τους τομείς πολιτικής, αν δεν έχεις ο ίδιος μια σχετική τεχνική κατάρτιση, αν δεν έχεις τριβή με το θέμα με το οποίο χειρίζεσαι, ο υπουργός θα καταλήξει να είναι σε απόλυτο βαθμό εξαρτημένος των ανθρώπων που συμβουλεύεται και δεν θα μπορέσει να έχει και ίδιος την ικανότητα να μεταβολίζει αυτές τις συμβουλές. Στην εποχή που ζούμε, χρειάζεται πάντρεμα των ιδιοτήτων για να πάνε τα πράγματα μπροστά.

Άρα το εύρημα «κυβέρνηση τεχνοκρατών» ανήκει στο παρελθόν;

Ναι. Θα έλεγα ότι ο ρόλος είναι αντιφατικός. Ασκούμε πολιτικό ρόλο γενόμενοι υπουργοί. Από εκεί και πέρα, το κομμάτι του εκλέγεσθαι πρέπει να επηρεάζει ευεργετικά το κομμάτι του κυβερνάν. Περπατάω αυτή τη στιγμή τις γειτονιές της Αθήνας. Είναι η πόλη που γεννήθηκα, μεγάλωσα, σπούδασα, εργάστηκα. Η αλληλεπίδραση με τον κόσμο διδάσκει πολλά πράγματα σε εμένα και τους συνεργάτες μου. Γιατί όταν προσπαθούμε να ψηφιοποιήσουμε το σύνολο του κράτους, επειδή δεν έχουμε εκτεθεί οι ίδιοι σε κάποιες υπηρεσίες, δεν έχουμε την πλήρη εικόνα του πώς λειτουργούν στο πεδίο. Έτσι αποκτάς καλύτερα την εικόνα τού τι απασχολεί τον κόσμο και τι θέλει να δει να επιδιορθώνεται άμεσα. Την διαφορά την κάνει η πολιτική που παντρεύει τον ορίζοντα με το πεδίο.

Τι σας έδωσε η συναναστροφή σας με τον κόσμο στις γειτονιές;

Πολλές καλές ιδέες σε σχέση με πράγματα που δεν λειτουργούν.

Α’ Αθήνας, ένας χώρος δύσκολος, με υποψήφιους οδοστρωτήρες. 

Εγώ κοιτάζω ότι είμαστε όλοι μέρος μιας ομάδας και ότι ο καθένας προσπαθεί κομίζοντας τις δεξιότητες και τις γνώσεις του να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής των πολιτών της Αθήνας και να πάει πιο μακριά την πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σε προσωπικό επίπεδο αυτό που λέω είναι ότι διεκδικώ έναν από τους τέσσερις σταυρούς στην πρώτη περιφέρεια της Αθήνας. Αν κρίνουν ότι ήταν ευεργετική η δουλειά που έγινε στον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους τα τελευταία τέσσερα χρόνια και ότι αξίζει να συνεχιστεί.

Υπάρχει ο κίνδυνος επειδή είστε δημοφιλής, από τους πρώτους στις μετρήσεις δημοτικότητας, να θεωρηθεί δεδομένη την εκλογή σας και να μην σας «σταυρώσουν». Σας απασχολεί αυτό;

Οι παλιοί βουλευτές μού έχουν πει ότι οι βεβαιότητες είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος και καμία εκλογή δεν είναι δεδομένη. Για αυτό πρέπει να το υπενθυμίζεις, ειδικά εμείς που εκτιθέμεθα για πρώτη φορά με σταυρό προτίμησης. Όλα κρίνονται την ημέρα της μάχης και σε προσωπικό και βέβαια κυρίως σε συλλογικό επίπεδο. Το μείζον είναι να περάσουμε στις 21 Μαΐου από τον κάβο της απλής αναλογικής, ένα σύστημα τρομακτικά επικίνδυνο για την πολιτική σταθερότητα της χώρας.

Νομίζω αγαπημένο σας μότο είναι ότι οι εκλογές αυτές είναι δημοψήφισμα πολιτικής σταθερότητας.

Αυτό είναι στην πραγματικότητα, κρίνεται το αν θα υπάρξουν ατυχήματα.

Τι θα συνιστούσε ατύχημα;

Μια κυβέρνηση ηττημένων…

Αυτό δεν ξεφούσκωσε;

Ανάμεσα στην προεκλογική περίοδο και στην μετεκλογική περίοδο μεσολαβεί ένα γεγονός, έλεγε ο Μιτεράν: οι εκλογές. Να δούμε λοιπόν την συνθήκη την επομένη των εκλογών. Πρέπει να πάμε σε μια συνθήκη δεύτερων εκλογών όπου θα προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Πιστεύω βαθιά στην αξία της αυτοδυναμίας, διότι είδαμε τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη πυκνότητα κρίσιμων γεγονότων, όπου έπρεπε να υπάρχει σταθερό χέρι στο τιμόνι για τη διαχείρισή τους. Το είδαμε στον Έβρο, το είδαμε στη διαχείριση της πανδημίας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Η Ελλάδα είναι μια χώρα εκκρεμοτήτων. Έχει ένα διπλό ρόλο: από τη μία να κλείσει τις εκκρεμότητες με το χθες, από την άλλη να αντιμετωπίσει τις αναδυόμενες προκλήσεις του αύριο. Χρειάζεσαι αποφασιστικότητα, σχέδιο και ταχύτητα.

Η ταχύτητα βέβαια έχει τον μεγάλο κίνδυνο να γίνει κάποιο λάθος. 

Ναι, αλλά εδώ έχουμε τεράστια διαφορά σε σχέση με το παρελθόν. Έχει ακουστεί για πρώτη φορά η λέξη συγνώμη στο ελληνικό κοινοβούλιο και μάλιστα από τα πρωθυπουργικά χείλη. Στο πολίτικό σύστημα υπήρχε το αλάθητο του Πάπα, δεν μπορούσες να βγεις και να πεις έσφαλα, θα το διορθώσω. Ως κυβέρνηση έχουμε ιδιοκτησία και των λαθών μας. Αυτό θεμελιώνει το γεγονός ότι είμαστε συμβατοί με το 2023 και το μέλλον της χώρας. Θυμάμαι ως φοιτητής να συζητάμε για το άσυλο.. Ένιωθα ότι δεν είναι οι μάχες της γενιάς μου αυτές, αλλά της γενιάς των γονιών μου. Ήδη ήμασταν πίσω. Και μετά γυρνάω ως υπουργός στα έδρανα της Βουλής και ακούω ένα κομμάτι της αντιπολίτευσης να λέει τα ίδια πράγματα που έλεγαν τότε στα έδρανα του Οικονομικού Πανεπιστημίου. Αυτές είναι μάχες οπισθοφυλακής. Είναι αυτό που είπε ο Μαρξ «η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα». Η χώρα δεν μπορεί να κυβερνηθεί με όρους τέτοιους, αλλά με όρους συμβατούς με την επόμενη ημέρα. Τα τοτέμ και τα σύμβολα του χθες, αφορούν το χθες και μόνο αυτό.

Γιατί μετανιώνετε;

Νοιώθω ότι ίσως υπήρξαν φάσεις στη ζωή μου τις οποίες δεν «έστυψα» χρονικά για να πάρω μεγαλύτερο κομμάτι εμπειριών από αυτές. Κάθε φορά που βρίσκομαι στη Βοστώνη βλέπω διάφορες γωνιές, διάφορους καθηγητές και λέω γιατί δεν το έκανα και αυτό; Όμως στην πραγματικότητα αυτό το ριφλέξ είναι φενάκη. Μας εμπνέει το παρελθόν μας, τα λάθη μας ήταν μαθήματα και πρέπει να προχωράμε μπροστά.

Γιατί είστε περήφανος;

Για την οικογένειά μου. Είμαι επίσης περήφανος για την ομάδα μου στο υπουργείο, είναι τεράστιο προνόμιο να είμαι επικεφαλής τους.

Ποια ήταν η πρώτη υπουργική απόφαση που υπογράψατε;

Η πρώτη πράξη για την οποία σε μεγάλο βαθμό ευθύνομαι αλλά την υπογράφει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είναι το προεδρικό διάταγμα ίδρυσης του υπουργείου. Έγινε Δευτέρα 8 Ιουλίου 2019 το βράδυ. Ξαφνικά μεταφέρθηκαν πάρα πολλές διακριτές λειτουργίες του κράτους σε ένα νέο υπουργείο. Υπεγράφη την Τρίτη το πρωί.

Η τελευταία πράξη που θα υπογράψετε;

Δεν δίνω τόσο σημασία σε αυτήν, όσο στη συνέντευξη Τύπου που θα δώσω στην τελετή παράδοσης παραλαβής.

Το 2020 μου λέγατε «βρισκόμαστε κάτω από το μικροσκόπιο της Ιστορίας». Τι έδειξε αυτό άραγε;

Την απάντηση σε αυτή την ερώτηση θα την δώσει το εκλογικό σώμα στις 21 Μαΐου. Όσον αφορά όμως την πανδημία, η Ελλάδα έδειξε αποτελεσματικότητα και με κρίσιμες αποφάσεις που έπρεπε να ληφθούν μέσα σε λίγα λεπτά.

Αγαπάτε τα βιβλία. Σκέφτεστε να γράψετε κάτι;

Βεβαίως. Ήδη έχω κάτι στα σκαριά, στο πλαίσιο της στενής εμπειρίας που είχαμε στο υπουργείο και τα μαθήματα που πήραμε.

Ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που έχετε από τη ζωή σας;

Στο τριάρι που μεγάλωσα στα Κάτω Πατήσια στην οδό Σαββίδου 7-9, να οδηγώ ένα κίτρινο παιδικό αυτοκίνητο μέσα στο διαμερισμά μας, καθώς και το Volkswagen του παππού μου του Κυριάκου, του Κούλη όπως τον έλεγαν στην Μάνη, με τον ήχο του Σκαραβαίου, καθώς και τα καλοκαίρια στις Κροκέες στην πλατεία.

Έχετε αδέλφια;

Είμαι μοναχοπαίδι. Εισέπραξα μεγάλη αγάπη από γονείς και παππούδες γιαγιάδες και όλες τις αναμνήσεις τις θυμάμαι με έντονα συναισθήματα και συγκίνηση.