Κύριε Υπουργέ, πότε θα βγει στην διαβούλευση και πότε θα ψηφιστεί το νομοσχέδιο για την ίδρυση μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων;
Το νομοσχέδιο θα αναρτηθεί στη διαβούλευση στα μέσα Ιανουαρίου, δρομολογώντας έτσι τη διαδικασία ψήφισής του. Θέλουμε να ακούσουμε όλες τις απόψεις, να ενσωματώσουμε τις δημιουργικές παρατηρήσεις και να προχωρήσουμε σε μία πραγματικά μεγάλη μεταρρύθμιση που θα γκρεμίσει τα τείχη τα οποία έχει υψώσει η χώρα μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Στόχος μας είναι μια «διπλή απελευθέρωση»: πρώτα απ’ όλα των δημόσιων πανεπιστημίων από τη γραφειοκρατία και κάθε είδους αγκυλώσεις. Θα στηρίξουμε την αυτονομία και τη διεθνοποίηση των δημοσίων ΑΕΙ, ενισχύοντας τα με ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Την ίδια ώρα προχωρούμε στην αποδέσμευση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το αναχρονιστικό κρατικό μονοπώλιο, μέσα από την εγκατάσταση μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων μη κρατικών Πανεπιστημίων. Η χώρα μας μπορεί να γίνει περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο.
Γιατί επιλέξατε τη μορφή των μη κερδοσκοπικών παραρτημάτων μη κρατικών Πανεπιστημίων;
Διότι εκτιμούμε ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι η πλέον συμβατή τόσο με την τελολογική ερμηνεία του Συντάγματος υπό το φως του ενωσιακού δικαίου, όσο και με την πλειοψηφία της κοινής γνώμης. Όπως, όμως, θα διαπιστώσετε και από το ίδιο το σχέδιο του νόμου, όταν αναρτηθεί προς διαβούλευση, περισσότερο από τη νομική μορφή των ιδρυμάτων εστιάζουμε στην ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης, με ιδιαίτερα απαιτητικές προδιαγραφές εγκατάστασης και λειτουργίας.
Αναμένετε προσφυγές κατά του νομοσχεδίου για τα παραρτήματα στο Συμβούλιο της Επικρατείας; Αν ναι, πόσο μπορεί αυτό να καθυστερήσει το σχεδιασμό σας;
Ο νόμος θα προβλέπει τη λειτουργία παραρτημάτων από το ακαδημαϊκό έτος 2025 – 2026. Από πλευράς μας, πιστεύουμε ότι η νομοθετική μας πρόταση συνιστά ένα ασφαλές και στέρεο βήμα – μια τελολογική ερμηνεία του Συντάγματος υπό το φως του ενωσιακού δικαίου όπως είπαμε πριν. Εξάλλου, οι γνωμοδοτήσεις κορυφαίων καθηγητών συνταγματικού δικαίου οριοθετούν απόλυτα τη συνταγματικότητα της προτεινόμενης προσέγγισης. Μην ξεχνάμε ότι και κατά το παρελθόν το άρθρο 16 έχει ερμηνευτεί πέρα από τα στενά όρια του γράμματός του. Για να δώσω δύο παραδείγματα: έχουμε δίδακτρα στα Μεταπτυχιακά των ελληνικών ΑΕΙ, που συνιστούν κομμάτι της βιωσιμότητάς τους, αλλά και δίδακτρα στα προπτυχιακά του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Και στις δύο περιπτώσεις τα δικαστήρια έκριναν ότι υπάρχει συμβατότητα με το Σύνταγμα – και το ίδιο πιστεύουμε ότι θα συμβεί και τώρα. Το Σύνταγμα είναι ζωντανό και η ερμηνεία του συνιστά μια διαδικασία δυναμική μέσα στον χρόνο.
Ποια πανεπιστήμια θα έρθουν στην Ελλάδα; Στο Yale αναφερθήκατε τυχαία;
Υπάρχει ήδη ενδιαφέρον για τη δημιουργία παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στη χώρα, το οποίο θα ωριμάσει αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου. Σε ό,τι αφορά στο Υale, η δήλωση μου αναφερόταν στην πιθανή εμβάθυνση υφιστάμενης συνεργασίας με δημόσιο ΑΕΙ, με στόχο τη δημιουργία κοινού μεταπτυχιακού. Είμαι σίγουρος πως τα δημόσια πανεπιστήμια θα αποτελέσουν πόλο έλξης για συμπράξεις με διεθνώς αναγνωρισμένα πανεπιστήμια για τη δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα οποία μπορούν να φοιτούν και Έλληνες και ξένοι φοιτητές, που θα βοηθήσουν στην εξωστρέφεια και στην αναβάθμιση του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου. Για αυτό δουλεύουμε με συνέπεια. Για να προσελκύσουμε τα καλύτερα διεθνή ακαδημαϊκά ιδρύματα.
Πώς θα ιδρύεται ένα παράρτημα ξένου πανεπιστημίου, ποιοι θα διδάσκουν;
Όπως ανέφερα ήδη, δίνουμε πολύ μεγάλη έμφαση στα κριτήρια εγκατάστασης και λειτουργίας των παραρτημάτων. Τα κριτήρια αυτά θα είναι τα πιο απαιτητικά σε σχέση με το αντίστοιχο πλαίσιο κάθε άλλης ευρωπαϊκής χώρας και θα αφορούν στους καθηγητές, στα κτήρια, στις ακαδημαϊκές προδιαγραφές αλλά και στην οικονομική βιωσιμότητα των παρατημάτων. Έτσι, θα δείτε ότι ο νόμος θα αξιώνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία τουλάχιστον τριών σχολών ανά παράρτημα, όπως επίσης και το 80% του διδακτικού και εκπαιδευτικού προσωπικού του να διαθέτει διδακτορικό τίτλο. Ο φάκελος κάθε παραρτήματος θα υποβάλλεται στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης και θα αξιολογείται αποκλειστικά από αυτήν.
Πώς θα επιλέγονται οι φοιτητές ενός παραρτήματος; Γιατί υπάρχει ο αντίλογος ότι κάποιος που μπορεί να έχει γράψει χαμηλά στις πανελλήνιες εξετάσεις θα μπαίνει σε υψηλόβαθμες σχολές σε ένα μη κρατικό. Τι απαντάτε;
Η επιλογή των φοιτητών θα γίνεται από τα ίδια τα παραρτήματα, μέσα από διαδικασία που θα έχει υποβληθεί στην Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης. Σας βεβαιώ ότι τα κριτήρια εισαγωγής θα είναι πολύ αυστηρά, καθώς τα ίδια τα πανεπιστήμια θα επιλέγουν τους καλύτερους με στόχο να ενισχύσουν τη φήμη τους και να διατηρήσουν ένα υψηλό επίπεδο σπουδών. Εξάλλου, καθώς μιλάμε για παραρτήματα, τα κριτήριά τους θα είναι ευθυγραμμισμένα με εκείνα του μητρικού πανεπιστημίου.
Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η στάση της αντιπολίτευσης;
Αυτό είναι κάτι που δεν μπορώ να το προεξοφλήσω. Ωστόσο, το μήνυμα που στέλνουμε σε όλα τα κόμματα, ακόμα και σε αυτά που δεν θα ψηφίσουν τελικά την παρέμβασή μας, είναι ξεκάθαρο: ελάτε να λύσουμε όλοι μαζί αυτή την εκκρεμότητα, να συμφωνήσουμε στα κριτήρια. Είναι πλούτος για τη Δημοκρατία μας να έχουμε επιμέρους διαφωνίες – και εμείς θα προσπαθήσουμε να μεταβολίσουμε δημιουργικά τις όποιες ενστάσεις. Όμως το παράδειγμα της Κύπρου, όπου η συναίνεση από όλο το φάσμα του πολιτικού συστήματος μεταφράζεται σε πάνω από έξι μονάδες στο κυπριακό ΑΕΠ, δείχνει ότι είναι εθνικό συμφέρον αυτή τη μεταρρύθμιση να την κάνουμε όλοι μαζί, για να την κάνουμε σωστά.
Ταυτόχρονα αλλάζετε και την επαγγελματική εκπαίδευση. Σε αυτόν τον τομέα υστερούμε….
Το νομοσχέδιο θα ψηφιστεί πριν από εκείνο που αφορά την ανώτατη εκπαίδευση. Θέλουμε να συνδέσουμε την επαγγελματική εκπαίδευση με τις σύγχρονες ανάγκες στην αγορά εργασίας. Σε αυτό το πεδίο η στρατηγική μας εστιάζει στην αναβάθμιση των ΙΕΚ με την καθιέρωση 130 νέων ειδικοτήτων και τη μετονομασία τους σε Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ), στην ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ ΣΑΕΚ, ΕΠΑΛ και Εργαστηριακών Κέντρων μέσα από τη δημιουργία campuses και στη διασύνδεσή τους με την αγορά εργασίας και τις τοπικές οικονομίες.
Έχετε μιλήσει για ανοιχτό σχολείο και καταλαβαίνουμε πως οι επόμενες αλλαγές που ετοιμάζετε θα έχουν να κάνουν με την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση;
Το ανοιχτό σχολείο θα αποτελέσει την επόμενη μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλία μας και θα περιλαμβάνει παρεμβάσεις στα προγράμματα σπουδών, ενίσχυση της αξιολόγησης, καθώς επίσης και αλλαγές σε κάθε μάθημα και ενσωμάτωση τεχνολογικών εργαλείων. Υπάρχουν, ακόμα, μεταρρυθμίσεις που περνούν σε τροχιά υλοποίησης, όπως το πολλαπλό βιβλίο που ξεκίνησε η προκάτοχός μου και που πρόκειται να ξεκινήσει η εφαρμογή του το 2025. Στόχος μας είναι ένα σχολείο πιο ανοικτό στον τόπο του και στην κοινωνία. Ευρύτερα, αντιλαμβανόμαστε την αναβάθμιση της Παιδείας ως ένα άθροισμα μικρότερων και μεγαλύτερων μεταρρυθμίσεων, που σε βάθος χρόνου θα μεταφραστούν σε μια πολύ μεγάλη ποιοτική αλλαγή.