Ποια είναι τα πρώτα αποτελέσματα του Ψηφιακού Ανένδοτου, που κηρύξατε πριν από έξι μήνες; Με το που αλλάξαμε δεκαετία αλλάζουμε και αιώνα – για να χρησιμοποιήσω δύο μόνο από τα συνθήματά σας…

Το περασμένο καλοκαίρι ουσιαστικά ιδρύσαμε ένα νέο υπουργείο. Το Υπουργείο Ψηφιακής διακυβέρνησης είναι μια σημαντικά διαφορετική δομή από το παλιό Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής. Πρακτικά θα μπορούσε κανείς να πεί πως αυτό είναι το υπουργείο  των διαδικασιών και της απλοποίησής τους, κάτι το οποίο αποτελεί κεντρική προτεραιότητα της κυβέρνησης και του Πρωθυπουργού προσωπικά. Θέσαμε εξαρχής έναν φιλόδοξο στόχο: μέσα στην τετραετία να έχουμε απλοποιήσει τις βασικές αλληλεπιδράσεις του πολίτη με  το κράτος χρησιμοποιώντας ψηφιακές τεχνολογίες. Ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της στρατηγικής απαιτούσε να ξεκινήσουμε με σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις οι οποίες ολοκληρώθηκαν. Έτσι,  για παράδειγμα, η χώρα αυτή τη στιγμή για πρώτη φορά έχει αναπτύξει ένα σαφές πλαίσιο για τη λεγόμενη «διαλειτουργικότητα» των συστημάτων, δηλαδή για να μπορέσουν τα συστήματα του δημοσίου να μιλήσουν μεταξύ τους. Ήταν, επίσης, εξίσου επείγον να διαμορφώσουμε νέους κανόνες για την αδειοδότηση των συστημάτων κεραιών για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, αναγκαία συνθήκη για να περάσουμε στην εποχή των δικτύων πέμπτης  γενιάς.

Ταυτόχρονα, οι παρεμβάσεις μας προφανώς αφορούν όχι μόνο «νομοθεσία» αλλά και «κώδικα», δηλαδή την ανάπτυξη συγκεκριμένων λύσεων που αφορούν τον πολίτη. Ενδεικτικά, το σύστημα 112 παραδόθηκε πλήρως λειτουργικό και εντός χρονοδιαγράμματος, με πολλαπλάσια κάλυψη  συσκευών από εκείνη  που διαπιστώσαμε τον Ιούλιο του 2019.  Επίσης, πολλά συστήματα έχουν ξεκινήσει να διαλειτουργούν, όπως το Μητρώο πολιτών του Υπουργείου Εσωτερικών με την ΑΑΔΕ, κάτι το οποίο συνεπάγεται, για παράδειγμα, ότι οι πολίτες δε χρειάζεται να πηγαίνουν πια στις εφορίες για τη δήλωση ληξιαρχικών γεγονότων όπως ο γάμος ή το διαζύγιο. Και, φυσικά, όπως έχουμε ήδη ανακοινώσει, μέσα στο Φεβρουάριο θα ξεκινήσει να λειτουργεί η δήλωση γέννησης τέκνου μόνο πια στους χώρους των μαιευτηρίων αντί των  πολλαπλών γκισέ όπως ισχύει σήμερα, μια αυτοματοποίηση ή οποία θα περιλαμβάνει και την αυτόματη πίστωση του επιδόματος γέννησης σε όσους είναι δικαιούχοι. Αμέσως μετά, θα ξεκινήσει να είναι διαθέσιμη η ενιαία πύλη του δημοσίου Gov.gr,  την οποία αναπτύσσουμε από τον περασμένο Ιούλιο, στην οποία εν τέλει θα περιλαμβάνονται όλες εκείνες οι υπηρεσίες του δημοσίου οι οποίες θα  διεκπεραιώνονται ψηφιακά, με πρώτες αυτές της εξουσιοδότησης  και της υπεύθυνης  δήλωσης.

Έχετε αναφερθεί στη νέα ταυτότητα. Πότε θα αποκτήσουμε τη νέα ταυτότητα; Ο Τόμας Χέντρικ Ίλβες είπε στις 12 Νοεμβρίου στην «Κ»: «Το κλειδί είναι να αποκτήσει κάθε πολίτης έναν αριθμό έτσι ώστε να ταυτοποιείται στον ψηφιακό χώρο, όπως ταυτοποιείται στον πραγματικό χώρο.» και συμβούλευσε ότι η Ελλάδα «απλά πρέπει να το κάνει πράξη». Επίσης, εξήγησε ότι η ψηφιακή αλλαγή δεν μπορεί να γίνει αν η ψηφιακή ταυτότητα είναι προαιρετική. Πρέπει να είναι υποχρεωτική. Τελικώς, θα επιβάλλετε να βγάλουμε όλοι νέα ταυτότητα και πότε; 

Ο διαγωνισμός έχει ήδη προκηρυχθεί από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη από τον περασμένο μήνα. Η εξέλιξη του διαγωνισμού προφανώς επηρεάζει το χρονοδιάγραμμα, ωστόσο η πρόβλεψη είναι οι νέες ταυτότητες να ξεκινήσουν να δίδονται στους πολίτες ουσιαστικά από τις αρχές του 2022, παρέχοντας έπειτα ένα εύλογο χρονικό περιθώριο για την αντικατάσταση των υπαρχουσών ταυτοτήτων με τις νέες. Ο στόχος ο οποίος έχει τεθεί – και στον οποίο ουσιαστικά αναφέρεται και ο Πρόεδρος Ίλβες – είναι η λεγόμενη «αποκεντρωμένη ταυτοποίηση». Δηλαδή, πρακτικά, να μπορώ να αποδεικνύω από το σπίτι μου ή από τη δουλειά μου ότι πράγματι είμαι όντως αυτός που δηλώνω. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε ήδη μέσω της χρήσης κάποιων κωδικών, όπως για παράδειγμα του συστήματος Taxisnet. Η ταυτότητα όμως εξασφαλίζει ακόμα μεγαλύτερη συνθήκη ασφαλείας για να έχουμε αυτήν την ταυτοποίηση. Και, άρα, μας επιτρέπει να ψηφιοποιήσουμε σχεδόν όλες τις υπηρεσίες εκείνες που επιθυμούμε, ακόμα και τις πάρα πολύ ευαίσθητες. Χαρακτηριστικά, στην Εσθονία μπορείς να  κάνεις  τα πάντα  από τον υπολογιστή του σπιτιού σου, εκτός από το να παντρευτείς, να χωρίσεις και να αγοράσεις ακίνητη περιουσία. Το  μοντέλο αυτό δεν αποτελεί αναγκαστικά έναν «χάρτη» για εμάς, αποτελεί όμως μια «πυξίδα».

Συνεπώς, οι νέες ταυτότητες, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, θα περιλαμβάνουν και μια «ψηφιακή υποδομή», κάτι το οποίο δεν υπήρχε στον περασμένο διαγωνισμό. Η ψηφιακή αυτή υποδομή περιλαμβάνει, για παράδειγμα, ότι ο κάθε πολίτης θα αποκτήσει ψηφιακή υπογραφή μέσω της ταυτότητας. Επίσης περιλαμβάνει και τη δυνατότητα ο πολίτης να φέρει την ταυτότητα και στη συσκευή του κινητού του τηλεφώνου, μέσω της χρήσης σχετικής εφαρμογής.

Η νέα ταυτότητα θα έχει επιπλέον και έναν αριθμό ταυτοποίησης. Έχετε καταλήξει αν θα χρησιμοποιήσετε κάποιον από τους υπάρχοντες ή αν θα δημιουργήσετε έναν καινούργιο;

Αν δούμε τι ισχύει σήμερα, χρησιμοποιούμε τον ΑΦΜ για θέματα φορολογικού ενδιαφέροντος και τον ΑΜΚΑ για θέματα κοινωνικής  ασφάλισης. Επίσης, χρησιμοποιούμε τον αριθμό της αστυνομικής ταυτότητας για να  ταυτοποιούμαστε συνολικότερα απέναντι στο κράτος. Όμως, ο αριθμός  αυτός, καθότι αριθμός εγγράφου, αλλάζει όταν αλλάζει και το έγγραφο, δηλαδή όταν αλλάζουμε ταυτότητα μέχρι σήμερα πρέπει να ενημερώνουμε και ένα σύνολο υπηρεσιών, όπως για παράδειγμα τις τράπεζες,  ότι ο αριθμός που μας αφορά έχει αλλάξει. Η στρατηγική μας υπαγορεύει να έχουμε έναν μόνο αριθμό, ο οποίος θα δίνεται στη γέννηση ενός παιδιού – όπως συμβαίνει σήμερα με τον ΑΜΚΑ – ή, ευρύτερα, στην απόκτηση μόνιμου δεσμού με τη χώρα μας.

Συγκεκριμένα, έχουμε καταλήξει στην αξιοποίηση του ΑΦΜ, ως ενιαίου αριθμού ταυτοποίησης. Αυτό σημαίνει ότι ο ΑΦΜ θα μετονομαστεί για τα φυσικά πρόσωπα καθώς θα πάψει να είναι αριθμός μόνο φορολογικού ενδιαφέροντος και θα καταστεί σταδιακά ο μοναδικός αριθμός που οι πολίτες θα χρησιμοποιούν στις αλληλεπιδράσεις τους με το κράτος αλλά και με τις επιχειρήσεις. Θεωρήσαμε πως θα ήταν αδόκιμο να σηματοδοτήσουμε μια τόσο σημαντική απλούστευση στη ζωή του πολίτη όπως η εξάλειψη των πολλαπλών αριθμών που ήδη χρησιμοποιούμε, με την προσθήκη ενός ακόμα, έστω και μεταβατικά. Είναι, τέλος, δεδομένο, ότι ο αριθμός αυτός θα αναγράφεται στις νέες ταυτότητες που θα εκδοθούν και θα αποτελεί το βασικό αριθμό ταυτοποίησής μας, ο οποίος δε θα αλλάζει.

Πόσο εύκολη θα είναι αυτή η μετάβαση που περιγράφετε; Ποιό θα είναι το χρονοδιάγραμμά της;

Η μετάβαση αυτή περιλαμβάνει πολλαπλές προκλήσεις, τόσο νομοθετικές, όσο κυρίως τεχνικής φύσεως. Ενδεικτικά, θα πρέπει να αποκτήσουν το σημερινό ΑΦΜ όσα φυσικά πρόσωπα στην Ελλάδα δεν έχουν ήδη, δηλαδή κατά βάση τα ανήλικα τέκνα, όπως επίσης θα πρέπει να προβούμε σε σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων αναφορικά με τη φυσιογνωμία και τα χαρακτηριστικά του ενιαίου αριθμού. Η πιο χαρακτηριστική, όμως, αλλαγή που απαιτείται είναι στα τεχνολογικά συστήματα, καθώς θα πρέπει ο αριθμός αυτός να «εισαχθεί» σε όσα συστήματα δεν τον  περιλαμβάνουν ήδη, με πιο χαρακτηριστικά τα συστήματα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, όπου σήμερα χρησιμοποιούμε τον ΑΜΚΑ. Οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στα συστήματα αυτά θα θυμίζουν λίγο τη μετάβαση των συστημάτων μας από τη δραχμή στο ευρώ.

Το χρονοδιάγραμμα της μετάβασης αυτής στον προγραμματισμό μας ταυτίζεται με εκείνο της έκδοσης των νέων ταυτοτήτων. Άρα, εκτιμούμε πως θα χρειαστεί περίπου μια διετία για να πραγματοποιήσουμε τις παραπάνω αλλαγές, ιδιαίτερα σε ότι αφορά το τεχνικό σκέλος των συστημάτων πληροφορικής. Είναι δεδομένο ότι θα χρειαστεί η εμπολοκή πολλαπλών φορέων και ο συντονισμός τους. Η αρωγή της ΑΑΔΕ ως προς αυτό είναι ήδη πολύ σημαντική και θέλω να την υπογραμμίσω. Όπως επίσης θέλω να τονίσω και τη βοήθεια των στελεχών των Υπουργείων Εσωτερικών και Εργασίας.

Είπατε ότι θα δηλώνεται ένα νεογέννητο παιδί τον Φεβρουάριο με μία μόνο δήλωση στο μαιευτήριο. Πώς καταφέρατε αυτή τη διασύνδεση; Τι έχει χρειαστεί να γίνει ώστε αυτό το πρόγραμμα να λειτουργήσει;

Όπως είναι γνωστό, μέχρι σήμερα οι πολίτες πρέπει όταν αποκτούν παιδί να πήγαίνουν πέρα από το μαιευτήριο σε ΚΕΠ για να πάρουν ΑΜΚΑ για  το νεογέννητο, στο  ληξιαρχείο και στο ταμείο του πατέρα ή της μητέρας. Στην εξίσωση έχει μπεί πλέον και το επίδομα τέκνου το οποίο ως κυβένηση προβλέψαμε.  Όλα αυτά πλέον θα διασυνδέονται και η δήλωση θα γίνεται συνολικά στο μαιευτήριο. Το δε επίδομα, όπως ανέφερα παραπάνω, θα πιστώνεται αυτόματα σε όσους είναι δικαιούχοι.

Η διασύνδεση αυτή δεν απαίτησε κάποια μεγάλη τεχνολογική επένδυση. Απαίτησε φαντασία, νομοθετικές και διοικητικές αλλαγές και στοχευμένη ανάπτυξη συγκεκριμένων συστημάτων. Χρειάστηκαν λίγοι μήνες αλλά και αρκετές ανθωποώρες στελεχών του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα με βαθιά γνώση των διαδικασιών  και  των λύσεων λογισμικού που χρησιμοποιήθηκαν. Το επόμενο διάστημα θα δείτε πολλαπλές  αντίστοιχες απλοποιήσεις πέραν της γέννησης παιδιού οι οποίες θα διευκολύνουν σημαντικά την αλληλεπίδραση του πολίτη με το κράτος.

Πότε το 5G θα είναι μια πραγματικότητα για την υπόλοιπη Ελλάδα – και όχι μόνο για τα Τρίκαλα όπου λειτουργεί πιλοτικά; Δεν θα θέλατε θεωρητικά να προηγηθούμε στο 5G έτσι ώστε η ελληνική οικονομία να προχωρήσει ταχύτερα στην 4ης βιομηχανική επανάσταση και να καλύψει το χαμένο έδαφος της κρίσης με μια απότομη αναπτυξιακή επιτάχυνση;

Η δημοπράτηση του φάσματος του 5G θα έχει ξεκινήσει μέχρι το τέλος του 2020. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, αφού καταβάλουν το σχετικό τίμημα για το φάσμα, θα πρέπει να προβούν γρήγορα στις σχετικές επενδύσεις για να περάσει η χώρα στην εποχή αυτών των δικτύων. Η έμφαση μας στην ταχύτητα με την οποία επιθυμούμε να γίνει αυτό το πέρασμα αντανακλάται από το ότι φέραμε προς ψήφιση με το νόμο 4635/2019 ένα νέο πλαίσιο για την επιτάχυνση, απλοποίηση και ψηφιοποίηση της έκδοσης αδειών για συστήματα κεραιών, κάτι που ήταν εκκρεμότητα πολλών ετών αλλά και ανάγκη για να περάσουμε στην επόμενη φάση του 5G. Επίσης, έχουμε ήδη αναφέρει, ότι η δημοπρασία του φάσματος θα γίνει με έναν καινοτόμο τρόπο, δίνοντας έμφαση όχι απλά και μόνο στα έσοδα αλλά και στην τεχνολογική ανάπτυξη των δικτύων αυτών. Είναι δεδομένο ότι η χώρα μας δεν κατάφερε να ανέβει στο λεγόμενο «τρένο της πληροφορικής» των περασμένων δεκαετιών. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε ακόμα ένα τραίνο.