Πού πιστεύετε ότι θα καταλήξει ο επαπειλούμενος εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε με την πολιτική δασμών του προέδρου Τράμπ; Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι συνέπειες για την Ελλάδα και ποια πολιτική θα ακολουθήσετε για να τις ελαχιστοποιήσετε;

Οι πρωτογενείς επιπτώσεις είναι σχετικά περιορισμένες. Είναι το 4,9% των συνολικών εξαγωγών μας, δηλαδή περίπου 2,4 δισ. ευρώ. Οι εξαγωγές μας εστιάζονται περισσότερο σε ορισμένα γεωργικά και βιομηχανικά προϊόντα. Σε περίπτωση που η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιμείνει σε αυτή την πολιτική, καθώς η κατάσταση είναι συνεχώς μεταβαλλόμενη, η αντιμετώπιση πρέπει να είναι κοινή και Ευρωπαϊκή. Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό με τις κατάλληλες κινήσεις εκ μέρους μας, τα προϊόντα μας να κατευθυνθούν και σε νέες αγορές, όπως η Μέση Ανατολή ή η Ινδία.

Μας προβληματίζουν, όμως, κυρίως οι δευτερογενείς επιπτώσεις. Οι δασμοί αλλάζουν τον κόσμο και την αρχιτεκτονική του. Ένα περιβάλλον προστατευτισμού αυξάνει την παγκόσμια αβεβαιότητα, περιορίζοντας τη διάθεση για επενδυτικά σχέδια. Σταθμίζουμε ακόμη τις συνέπειες μιας πιθανής ύφεσης τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως είναι η Γερμανία. Ζυγίζουμε την ισοτιμία των νομισμάτων, τον αντίκτυπο στην τουριστική μας βιομηχανία, αλλά και την ελληνική ναυτιλία. Μια στροφή στον απομονωτισμό δεν είναι πλήγμα μόνο για το εμπόριο, αλλά συνολικά για την ανάπτυξη.

Γι αυτό και εξαρχής πήραμε θέση ενάντια στους δασμούς και εκφράσαμε τον προβληματισμό μας για ένα περιβάλλον πολλαπλών γύρων κλιμάκωσης. Ο πόλεμος αντιποίνων είναι lose-lose. Χάνουν οι πολίτες που θα επιβαρυνθούν από ένα νέο πληθωριστικό κύμα, ειδικά αν αυτό συντελείται σε καθεστώς πιθανής ύφεσης. Πρέπει να δοθεί χώρος στις διαπραγματεύσεις, ακόμη και για μηδενικούς δασμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης.

Είμαστε βεβαίως αισιόδοξοι ότι η Ελλάδα θα ανταπεξέλθει ικανοποιητικά στη συγκυρία και θα απονευρώσει ένα μεγάλο μέρος των αρνητικών συνεπειών σε περίπτωση που αυτό απαιτηθεί. Η κρίση μάς βρίσκει σε μια χρονική στιγμή που η χώρα αθροίζει θετικές ειδήσεις. Ακόμη και το ΔΝΤ, παλιός σκληρός επικριτής μας, αναγνωρίζει την τεράστια πρόοδο της ελληνικής οικονομίας. Και αυτή η κρίση μας δείχνει ότι πρέπει να επιμείνουμε στην εμβάθυνση της μεταρρυθμιστικής πολιτικής μας και της δημοσιονομικής σταθερότητας. Είναι η ασπίδα μας.

Σε μια παράλληλη, αλλά όχι άσχετη εξέλιξη, η Ευρώπη συζητά ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες. Πόσο δημοσιονομικό χώρο εκτιμάτε ότι μπορεί να εξασφαλίσει για την Ελλάδα η ρήτρα αυτή, φέτος και το 2026, και πώς σκοπεύει να τον διαθέσει η κυβέρνηση;

Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις εξαρτώνται από την τεχνική εφαρμογή του μέτρου, υπό το πρίσμα του στόχου των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Σε αυτό πλαίσιο εξετάζονται πολλά και διαφορετικά σενάρια – άλλωστε η συζήτηση αυτή αποτέλεσε κυρίαρχο θέμα του ECOFIN που πραγματοποιήθηκε στη Βαρσοβία στις 11-12 Απριλίου. Κάθε χώρα προωθεί τη συμβατή με τα συμφέροντά της λύση και όλοι μαζί αναζητούμε κοινό παρονομαστή. Ο Πρωθυπουργός, που πιστώνεται την πρωτοβουλία γι’ αυτήν την πανευρωπαϊκή συζήτηση, το παρακολουθεί προσωπικά. Ο πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει αφορά πρωτίστως τις αμυντικές δαπάνες. Εμάς ως οικονομικό επιτελείο εκ των πραγμάτων μας απασχολούν και ευρύτερα οι συνολικοί δημοσιονομικοί βαθμοί ελευθερίας για τη στήριξη της κοινωνίας και της αναπτυξιακής διαδικασίας.

Θα υπάρξουν τέτοιοι βαθμοί ελευθερίας και τι εννοείτε στήριξη της κοινωνίας και της αναπτυξιακής διαδικασίας;

Ναι, αυτή είναι η εκτίμησή μας. Με την υποστήριξη των εσόδων που πηγαίνουν καλά, των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων και του ρυθμού ανάπτυξης που προβλέπεται να είναι στο 2,3% για το 2025, θα έχουμε βαθμούς ελευθερίας. Όλα αυτά όμως αποκτούν αξία όταν διαχέονται στην κοινωνία. Κι αυτό κάνουμε με προσεκτικό σχεδιασμό και με μέτρα που έχουν αναπτυξιακό πρόσημο, όπως είναι η περαιτέρω αποκλιμάκωση των φορολογικών συντελεστών με στόχευση στη μεσαία τάξη. Επιπλέον δίνουμε βάρος και στα εκατοντάδες έργα υποδομής που εκτελούνται μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Δημιουργούν θέσεις εργασίας, ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και είναι η βάση για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας.

Σας προβληματίζει μήπως αυτή η επέκταση προκαλέσει αντίδραση εκ μέρους των αγορών, αφού θα αυξηθεί το χρέος;

Καθόλου, γιατί δεν υπάρχει περίπτωση σε οποιοδήποτε βήμα να παραβιαστούν οι δημοσιονομικοί κανόνες. Αυτός άλλωστε είναι ο γνώμονας σε κάθε μας κίνηση. Η δημοσιονομική σταθερότητα δεν είναι περιορισμός, αλλά προϋπόθεση για να μπορούμε να στηρίζουμε τους πολίτες. 

Ποιες φορολογικές ελαφρύνσεις σχεδιάζετε, ενόψει της ΔΕΘ; Ήρθε η ώρα της μεσαίας τάξης;

Εξαρχής η μεσαία τάξη είναι στον πυρήνα όλων των προβλέψεών μας. Στη μείωση της άμεσης φορολογίας, στον ΕΝΦΙΑ που μειώθηκε κατά 35%, στις ασφαλιστικές εισφορές, στον νέο εξωδικαστικό μηχανισμό που ψηφίσαμε πριν από λίγες ημέρες διευρύνοντας την περίμετρό του έως και τις 42.000 ευρώ εισόδημα για πενταμελείς οικογένειες. Με σύνεση και προσοχή διατηρούμε την κοινωνική συνοχή. Το ενδιαφέρον μας τώρα εστιάζεται σε αυτούς που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα. Έχουμε στο μυαλό μας όλους τους πολίτες, τους εργαζόμενους, τις οικογένειες που ζουν στο νοίκι, τους συνταξιούχους, τους νέους. Μόλις είμαστε σίγουροι για τα περιθώριά μας, θα ιεραρχήσουμε τις ανάγκες. Θέλει όμως προσοχή γιατί οι καιροί είναι δύσκολοι. Ο,τι επιτύχαμε μέχρι τώρα, το καταφέραμε γιατί ξαναχτίζουμε την οικονομία από την αρχή, αυτή τη φορά σε στέρεες βάσεις. Επιτυγχάνουμε όλους τους στόχους μας, μειώνουμε ταχύτατα το χρέος μας, λέμε δύσκολες αλήθειες. Οι πολίτες όμως ξέρουν ότι η ανάπτυξη που επιτυγχάνουμε επιστρέφει στην κοινωνία, με όφελος για όλους.

Πώς θα συνεχιστεί η προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής; Τι έσοδα περιμένετε φέτος; Θα μείνετε σταθεροί στα τεκμήρια για τους ελεύθερους επαγγελματίες;

Τα τεκμήρια εφαρμόστηκαν και υλοποιούνται ως αναγκαίο εργαλείο φορολογικής δικαιοσύνης. Το σύνολο της φορολογικής μεταρρύθμισης απέδωσε σημαντικά θετικά αποτελέσματα το 2024. Βεβαίως, όπως έχετε δει, σιγά σιγά τα πράγματα αλλάζουν συνολικά στη φορολογική διοίκηση. Και καταλύτης αυτών των αλλαγών είναι η ψηφιακή διακυβέρνηση. Η διασύνδεση των POS με τις ταμειακές μηχανές, τα ψηφιακά εργαλεία, οι έλεγχοι και οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις αποκαλύπτουν κρυμμένα εισοδήματα που βγαίνουν αναγκαστικά στο φώς. Η αξία των ψηφιακών συναλλαγών το 2024 αυξήθηκε κατά 6,6 δισ. ευρω, με πολλά επαγγέλματα, να αυξάνουν «αιφνίδια» τους τζίρους τους. Θα χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες της τεχνολογίας και ξέρουμε πώς να το κάνουμε. Όσο κλείνουν τα «παράθυρα» της φοροδιαφυγής, τόσο θα ανοίγει η προοπτική βελτιώσεων, με δεδομένο ότι η τεχνολογία παρέχει δυνατότητες καλύτερης στόχευσης όλων των πολιτικών.

Το στεγαστικό έχει αναδειχθεί σε μείζον πρόβλημα σε Ελλάδα και Ευρώπη. Το «Σπίτι μου ΙΙ» συναντά εμπόδια από την πλευρά της προσφοράς. Ποια είναι τα σχέδιά σας;

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το πρόγραμμα προχωράει. Ήδη μέσα στους δυόμιση πρώτους μήνες έχουν γίνει 4.356 υπαγωγές, αξίας 520 εκατ. ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί στο 26% του προγράμματος. Βεβαίως, καταλαβαίνω το πρόβλημα με τις τιμές των ακινήτων και τη μειωμένη διαθεσιμότητα. Θα δώσουμε μεγάλη έμφαση σε λύσεις που θα μας επιτρέψουν να «πέσουν» ακίνητα στην αγορά, ώστε να καλυφθεί η ζήτηση και να μειωθούν οι τιμές. Είμαστε ανοικτοί σε όλες τις προτάσεις, ζυγίζοντας το κόστος και το όφελος. Σε λίγο καιρό θα είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε σε κινήσεις.

Οι επενδύσεις αυξάνονται, αλλά όχι με τους ρυθμούς προβλέπατε ως κυβέρνηση. Τι φταίει και τι θα κάνετε, ειδικά για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις;

Σκεφτείτε από που ξεκινήσαμε τα χρόνια των μνημονίων και πού έχουμε φτάσει. Οι επενδύσεις αντιπροσωπεύουν πλέον το 15,5% του ΑΕΠ κι αν επιβεβαιωθεί η πρόβλεψή μας για το 2025, οι επενδύσεις θα φτάσουν να αποτελούν το 17,5% του ΑΕΠ, έναντι 20,8% στην Ευρωζώνη. Δεν είναι αυτονόητο σε ένα τόσο ασταθές διεθνές περιβάλλον, αλλά θα το διεκδικήσουμε. Και για τις άμεσες ξένες επενδύσεις έχουμε επιτύχει σημαντική πρόοδο. Την τελευταία εξαετία (2019-2024) έχουν εισρεύσει στη χώρα 31 δισ. ευρώ, κατά μέσο όρο 2,5% του ΑΕΠ, ποσό μεγαλύτερο από την περίοδο 2002-2018 σε απόλυτα νούμερα. Βεβαίως, μπορούμε να επιτύχουμε ακόμα μεγαλύτερη πρόοδο. 

Δεν σκοπεύουμε να μείνουμε με σταυρωμένα τα χέρια και να περιμένουμε τους επενδυτές. Θα τους προσελκύσουμε εμείς στη χώρα. Θα μοχλεύουμε όλες τις δυνατότητες που έχουμε, με τη λογική ότι οι τα χρήματα δεν υπάρχουν, τα δημιουργείς. Δεν τα βρίσκεις, τα «γεννάς».

Θέλουμε να εκμεταλλευτούμε όλα τα assets του Δημοσίου που δυνητικά μπορούν να δημιουργήσουν επενδυτικές ευκαιρίες. Έχουμε κληρονομιές από φιλανθρωπίες που λιμνάζουν. Αποκρατικοποιήσεις που βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Ακίνητα του δημοσίου που είναι κλειστά και ερειπωμένα. Από την εγκατάλειψη και τη στασιμότητα πρέπει να περάσουμε στην αξιοποίηση. Να εκμεταλλευτούμε κάθε ιδέα και ευκαιρία που μπορεί να προσθέσει πλούτο στη χώρα. Από μικρές ρυθμίσεις που λύνουν γραφειοκρατικά παράλογα μέχρι μεγάλης κλίμακας πολιτικές που εισάγουν νέες θεσμικές αρχιτεκτονικές. Για παράδειγμα, τα μη κρατικά πανεπιστήμια αποφέρουν 584 εκ ευρω σε άμεσες επενδύσεις και το αποτύπωμά τους μπορεί να ξεπεράσει τα 10,2 δισ. στην πενταετία, σύμφωνα με τη μελέτη της Deloitte, δηλαδή το 0,7% του ΑΕΠ, που προβλέπεται να φτάσει έως το 1,4% στη δεκαετία.

Αυτό θα κάνουμε σε όλους τους τομείς. Εκεί που δεν υπάρχει δρόμος, θα ανοίξουμε τον δικό μας. Και στη διαδρομή αυτή θα εστιάσουμε στη μείωση κάθε εμποδίου και γραφειοκρατίας δίνοντας λύσεις με ταχύτητα σε προβλήματα που έχουν συσσωρευθεί.