Κύριε υπουργέ, σταδιακά αφήνουμε τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας, όπου έπρεπε να γίνουν πολλά πράγματα, πολύ γρήγορα. Μπορείτε να μας κάνετε έναν απολογισμό από όσα έγιναν φέτος; Υπάρχει κάποια μεταρρύθμιση που ξεχωρίζετε;

Όπως όλοι νιώσαμε από την αρχή της πανδημίας, ο χρόνος πύκνωσε. Όπως λέει ένα γνωστό ρητό, υπάρχουν δεκαετίες που δεν συμβαίνει τίποτε αλλά υπάρχουν και εβδομάδες μέσα στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες.

Για εμάς στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ήταν μια μεγάλη πρόκληση να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την απρόσκοπτη λειτουργία του κράτους και συνθήκες υγειονομικής ασφάλειας για τους πολίτες. Ήταν απαραίτητο το κράτος να λειτουργεί ψηφιακά, ώστε ο κόσμος να αποφεύγει τις μετακινήσεις. Έτσι, επισπεύσαμε την υλοποίηση του gov.gr, που αποτελεί εμβληματικό έργο για το ελληνικό κράτος. Συγκεντρώσαμε σε μια πλατφόρμα, δηλαδή, 501 ψηφιακές υπηρεσίες του Δημοσίου και προσθέσαμε τις δυο που προκαλούσαν τις περισσότερες επισκέψεις σε ΚΕΠ: την έκδοση εξουσιοδότησης και την υπογραφή υπεύθυνης δήλωσης, ώστε οι πολίτες να μπορούν να διεκπεραιώνουν συναλλαγές με το Δημόσιο από τον υπολογιστή, το τάμπλετ ή το κινητό τους. Από κει και πέρα, συνεχίσαμε να προσθέτουμε υπηρεσίες στο gov.gr και σήμερα έχουμε ξεπεράσει τις 1.160.

Εμβληματικός, για εμάς, είναι και ο σχεδιασμός του συστήματος εμβολιασμών, που είναι πλήρως ψηφιακός, από το κλείσιμο του πρώτου ραντεβού έως την έκδοση της βεβαίωσης εμβολιασμού καθώς και του Ευρωπαϊκού ψηφιακού πιστοποιητικού. Μάλιστα, επιλέξαμε το κράτος να πάει στον πολίτη, αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, κι αυτή είναι η φιλοσοφία μας για όλες τις υπηρεσίες που σχεδιάζουμε: είναι πολιτοκεντρικές. Οι πολίτες έχουν αγκαλιάσει τις ψηφιακές υπηρεσίες του Δημοσίου διότι διαπιστώνουν ότι λειτουργούν με ταχύτητα, ασφάλεια και αξιοπιστία. Αυτή πιστεύω ότι είναι η μεγαλύτερη παρακαταθήκη. Η εμπιστοσύνη των πολιτών προς το Δημόσιο, μια συνθήκη που εξέλιπε.

Είδαμε lockdown, είδαμε μετακινήσεις με SMS, είδαμε πολλές απαγορεύσεις. Κάποιοι έθεσαν ζητήματα αντισυνταγματικότητας, ακόμη και Δημοκρατίας. Εσάς ποια είναι η θέση σας για αυτό το θέμα;

Κληθήκαμε να διαχειριστούμε μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, με επείγον μέλημα την προστασία της δημόσιας υγείας και με πάντα δεδομένο τον πλούτο των θεσμικών δικλείδων ασφαλείας του πολιτεύματός μας. Από την πρώτη στιγμή, όμως, είχαμε απόλυτη επίγνωση ότι η πανδημία θα αφήσει το στίγμα της για καιρό μετά το τέλος της, άρα λοιπόν οι πολιτικές και πολιτειακές αρχές που καλούνται να τη διαχειριστούν θα πρέπει να υπολογίζουν ότι σχεδιάζουν πολιτικές που θα μείνουν για για το μέλλον. Αυτό είναι ένα σπουδαίο μάθημα για τις κυβερνήσεις σε όλον τον πλανήτη.

Η δική μας επιλογή ήταν σαφής από την πρώτη στιγμή. Χρησιμοποιήσαμε και χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για την ενδυνάμωση του πολίτη, με την πεποίθηση ότι κάθε μας ενέργεια θα επιδράσει μακροπρόθεσμα, θα μείνει και για τα παιδιά μας.

Να τονίσω, επίσης, ότι η μεγάλη πρόκληση της επόμενης ημέρας είναι μια πρόκληση βαθιά πολιτική. Με το Ταμείο Ανάκαμψης, καλούμαστε να επιτύχουμε τον μετασχηματισμό κράτους και οικονομίας. Η προοπτική των παρεμβάσεων της επόμενης περιόδου στοχεύει ειδικά στους νέους, σε εκείνους οι οποίοι στα επόμενα χρόνια θα κληθούν να πάρουν τη χώρα στα χέρια τους. Αποστολή και χρέος μας είναι να απελευθερώσουμε τις δυνατότητες της χώρας και να εφοδιάσουμε τις νέες Ελληνίδες και τους νέους Έλληνες με τα κατάλληλα εργαλεία.

Σχεδόν κάθε εβδομάδα ακούμε για τη νέα e-«κάτι» υπηρεσία. Υπάρχει κάποια «στρατιά» πληροφορικάριων στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης; Πόσοι εργάζονται σε αυτά τα πρότζεκτ, πώς συντονίζονται; Μήπως το ελληνικό Δημόσιο, τελικά, είναι αποδοτικό;

Θα επιδιώξω να το περιγράψω με μια εικόνα. Την ημέρα της παρουσίασης του Ευρωπαϊκού ψηφιακού πιστοποιητικού, ο Πρωθυπουργός, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν είχαν έρθει στο Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας (ΕΔΥΤΕ), εποπτευόμενο φορέα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Εκεί αναπτύχθηκε το πιστοποιητικό, εκεί και το gov.gr. Στην ξενάγηση που κάναμε στο χώρο, τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και ο Σαρλ Μισέλ και ο Μαργαρίτης Σχοινάς είπαν ότι είχαν την αίσθηση ότι βρίσκονται σε start-up εταιρεία.

Προκειμένου να παρέχουμε υπηρεσίες στους πολίτες, αξιοποιήσαμε βέλτιστα τόσο τις υποδομές όσο και το ανθρώπινο δυναμικό. Επενδύουμε καθημερινά στους μηχανικούς με τους οποίους συνεργαζόμαστε, ενώ είναι άριστη η συνεργασία μας με εταιρείες του ιδιωτικού τομέα. Η επιτυχία στις διάφορες εφαρμογές παρέχει πολλαπλά μηνύματα για τη χώρα. Κυρίως, στους πολίτες, ότι το κράτος μπορεί να είναι αξιόπιστο, να εξελίσσεται, να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες, να αξιοποιεί τις υποδομές του, να τοποθετεί τους κατάλληλους ανθρώπους στις κατάλληλες θέσεις και να “γεννά” υπηρεσίες από τις δομές του. Ακόμη, ότι θέτουμε τη χώρα σε κίνηση. Μπαίνοντας σε κίνηση, η χώρα παράγει υπηρεσίες για τους πολίτες της και ειδικά για εκείνους που τις έχουν περισσότερο ανάγκη.

Η συνεργασία με τα άλλα υπουργεία είναι πάντα καλή; Δεν θεωρούν ποτέ ότι μπαίνετε στα «χωράφια» τους;

Η σύσταση του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες ήταν ιδέα του Πρωθυπουργού, με τη λογική ότι οι ψηφιακές δομές στο κράτος πρέπει να συντονίζονται από μία δομή που θα δρα οριζόντια. Είναι παγκοσμίως διαπιστωμένο ότι τα κράτη είναι ικανά στις κάθετες δομές αλλά δυσκολεύονται στις οριζόντιες. Η συνεργασία μας είναι άριστη με όλα τα μέλη της κυβέρνησης και οι παρεμβάσεις μας αφορούν όλους τους τομείς.

Τον Δεκέμβριο παρουσιάσατε τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που έχει ορίζοντα το 2025. Είναι, αν θυμάμαι καλά, σχεδόν 350 σελίδες. Πόσο ρεαλιστικό είναι αυτό το σχέδιο;

Πλήρως. Όταν αρχίσαμε τη σύνταξη της Βίβλου, δεν υπήρχε ούτε η πανδημία στον ορίζοντα ούτε το Ταμείο Ανάκαμψης. Με τους πόρους από το Ταμείο, που αποτελεί ένα σχέδιο Μάρσαλ της εποχής μας, το παραγωγικό μοντέλο της χώρας μπορεί να αλλάξει. Είναι μια τεράστια ευκαιρία. Τα έργα της Βίβλου αποτελούν το σύνολο της στρατηγικής μας για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας και μεγάλο μέρος τους θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο. Συσσωρευμένες εκκρεμότητες δεκαετιών έχουν αρχίσει να επιλύονται, ενώ υπάρχει ο σχεδιασμός για να κινείται η χώρα στο μέλλον. Ξέρετε, το μέλλον ή το σχεδιάζεις ή το υφίστασαι και η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού είναι ένα παράθυρο στο μέλλον. Η εμπειρία των τελευταίων μηνών, με την αντίδρασή μας απέναντι στην πανδημία και την καθημερινότητα των πολιτών μας δείχνει ότι μπορούμε να το πετύχουμε, δουλεύοντας εντατικά και στοχευμένα.

Στον ίδιο «χάρτη» περιλαμβάνονται πολλά ακόμη σημεία όπως ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας. Τι προβλέπει το σχέδιο;

Πρόκειται για ένα έργο με αρκετά ενδιάμεσα στάδια, με στόχο ο πολίτης να έχει εικόνα των ιατρικών του δεδομένων και πρόσβαση σε αυτά, έτσι ώστε να μπορεί να προγραμματίζει τις εξετάσεις του και να έχει πλήρη γνώση του ιστορικού του. Το κράτος θα του υπενθυμίζει, πάντοτε με τη συναίνεση του πολίτη, πότε να κάνει τις εξετάσεις ή τα εμβόλιά του. Για να γίνει αυτό πρέπει να διασυνδεθεί ένα σύνολο από συστήματα. Κάποια κομμάτια του παζλ είναι ήδη έτοιμα (όπως η συνταγογράφηση), άλλα είναι σε εξέλιξη (φερ’ ειπείν οι ιατρικές βεβαιώσεις) και άλλα (για παράδειγμα η διαλειτουργικότητα των ακτινοδιαγνωστικών κέντρων) θα ξεκινήσουν άμεσα να υλοποιούνται.

Υπάρχει κάποια «έκπληξη» που θα ανακοινώσετε στο άμεσο διάστημα ή από το φθινόπωρο; Κάποια νέα πλατφόρμα ή υπηρεσία;

Πάγια πρακτική μας είναι να μην εξαγγέλλουμε πολλές νέες πρωτοβουλίες, αλλά κατά βάση να τις ανακοινώνουμε όταν πλέον τις έχουμε υλοποιήσει. Κι αυτό γιατί εισπράττουμε πως η μεγαλύτερη έκπληξη για πολλούς είναι να διαπιστώνουν ότι αυτά που μέχρι πρότινος ήταν αυτονόητα αλλού, τελικά μπορούμε να τα κάνουμε να δουλέψουν και εδώ, και ενίοτε ακόμη καλύτερα. Και αυτό δεν είναι μόνο έκπληξη, είναι και μια τεράστια ικανοποίηση, που μας δίνει ως χώρα την απαραίτητη αυτοπεποίθηση να κάνουμε τα επόμενα βήματα με ακόμα μεγαλύτερη ταχύτητα και αποφασιστικότητα.

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν «τρέχουμε» πολύ; Μπορεί όλος ο πληθυσμός να έχει πρόσβαση, να ακολουθήσει και να αξιοποιήσει αυτές τις δυνατότητες; Μήπως κάποιοι μένουν πίσω;

Πράγματι, “τρέχουμε πολύ”. Ωστόσο, βασική μας αρχή και μέριμνα είναι να μη μείνει κανείς πίσω. Γι’ αυτό και όλες μας οι υπηρεσίες προβλέπεται να παρέχονται και με φυσική παρουσία για τους πολίτες που δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες ή δεν θέλουν να χρησιμοποιούν την τεχνολογία. Πάντως, βλέπουμε καθημερινά είναι ότι οι περισσότεροι πολίτες είναι έτοιμοι να αξιοποιούν τα ψηφιακά εργαλεία που τους δίνουμε.

Η εικόνα που έχουμε είναι ότι η κοινωνία περιμένει από εμάς περισσότερες ψηφιακές δράσεις, ώστε να υλοποιήσουμε το ψηφιακό άλμα χωρίς φυσικά να αφήσουμε κανέναν πίσω. Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι ένα κομμάτι που μας απασχολεί ιδιαίτερα. Με την Ψηφιακή Ακαδημία Πολιτών δίνουμε τη δυνατότητα σε όποιον το επιθυμεί να αναβαθμίσει δωρεάν τις γνώσεις του. Ταυτόχρονα, μετασχηματίζουμε τα ΚΕΠ ώστε να αποτελέσουν το μοναδικό φυσικό σημείο επαφής με το κράτος για όσους πολίτες δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να διεξάγουν μια ηλεκτρονική συναλλαγή.

Πολλές φορές έχετε αναφερθεί σε μια συγκεκριμένη χώρα που αποτέλεσε οδηγό για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας. Τελικά τη φτάνουμε την Εσθονία;

Όντως, η Εσθονία είναι η πυξίδα μας, καθώς μπορείς να κάνεις σχεδόν τα πάντα ψηφιακά. Ωστόσο, κάθε χώρα έχει διαφορετική ιστορία και διαφορετικές ανάγκες. Η Εσθονία χτίστηκε από τα θεμέλια ψηφιακά, ενώ η Ελλάδα όχι. Η Εσθονία είναι μια χώρα πρότυπο από πλευράς ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ο πρώην πρόεδρος της χώρας, Ίλβες, μας έχει μεταφέρει ιδέες και καλές πρακτικές, κάποιες από τις οποίες υιοθετούμε και καλύπτουμε το έδαφος που μας χωρίζει από την Εσθονία. Βέβαια, πλέον όπως αναφέρουμε παραπάνω, τρέχουμε πολύ γρήγορα κι εμείς. Για παράδειγμα, η Ελλάδα κινήθηκε ακόμα ταχύτερα από την Εσθονία στη διάθεση των συχνοτήτων του 5G, όπου η χώρα μας είναι στην πρώτη τριάδα μαζί με τη Φινλανδία και τη Γερμανία. Ακόμη, το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Πιστοποιητικό παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενώ ήμασταν στις πρώτες επτά χώρες που το υλοποίησαν.